معرفی واژه توسعه پایدار در ادبیات محیط زیستی در گزارشی تحت عنوان آینده مشترک ما، یا گزارش برانتلند، در آوریل 1987 مطرح گردید ولی کاربرد اصطلاح توسعه پایدار برای اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم باربارا ...
بیشتر
معرفی واژه توسعه پایدار در ادبیات محیط زیستی در گزارشی تحت عنوان آینده مشترک ما، یا گزارش برانتلند، در آوریل 1987 مطرح گردید ولی کاربرد اصطلاح توسعه پایدار برای اولین بار در اواسط دهه 1970 به خانم باربارا وارد نسبت داده می‌شود. این مفهوم کلی با استراتژی حفاظت جهانی به طور گسترده‌ای مطرح شد تا حفاظت از منابع طبیعی و محیط زیست را در راستای ایفای نقش بهتر در جهت رفاه انسانی به نحو مطلوب، مدیریت نماید.کنفرانس‌ها و نشست‌های مختلفی برای چاره اندیشی بر بحران جهانی محیط زیست تشکیل شده که یکی از مهمترین آنها اجلاس سال 1992 ریودوژانیرو با دستور کار 21 به صورت برنامه کار سازمان ملل برای قرن 21 می‌باشد. توسعه پایدار در حقیقت تعادل بین توسعه و حفظ محیط زیست می‌باشد. پایداری از چهار جنبه می‌تواند وجود داشته باشد که عبارتند از: پایداری در منابع طبیعی، پایداری سیاسی، پایداری اجتماعی و پایداری سیاسی. در حقیقت مفهوم توسعه پایدار صرفا به دنبال تمرکز بر روی بعد محیط زیستی نمی‌باشد و پایداری اجتماعی و اقتصادی نیز مد نظر است. در واقع توسعه پایدار محل تلاقی بین جامعه، اقتصاد و محیط زیست است. اما متاسفانه در دهه‌های اخیر در بسیار از فعالیت‌ها و تصمیم گیری‌های انجام شده توجه چندانی به بعد محیط زیستی توسعه پایدار نشده است و از این رو مشکلات بسیاری در خلال اجرای طرح‌های توسعه‌ای بخصوص در کشور ما بوجود آمده است، که موجب خسارات اقتصادی و اجتماعی سنگینی به کشور شده است. با وجود چنین تجارب ناگواری هنوز درک درست و اعتماد لازم به بحث توسعه پایدار در طرح‌های توسعه‌ای وجود ندارد. از این رو بر آن شدیم این شماره از نشریه بوم کره را به بحث توسعه پایدار اختصاص دهیم. با این حال امیدواریم ویژه‌نامه پیش رو با مقالات و اظهارات تخصصی در زمینه توسعه پایدار بتواند گام کوچکی را در اجرای صحیح مفهوم توسعه پایدار بردارد.
تنوع زیستی نقش مهمی در حفظ چرخه طبیعی و تعادل محیط زیست دارد و پایه حیات، ثروت انسان و پایداری طبیعت روی زمین است. در حال حاضر با توجه به دلایل مختلف، منابع تنوع زیستی در جهان روبه کاهش است. در اصطلاح تنوع ...
بیشتر
تنوع زیستی نقش مهمی در حفظ چرخه طبیعی و تعادل محیط زیست دارد و پایه حیات، ثروت انسان و پایداری طبیعت روی زمین است. در حال حاضر با توجه به دلایل مختلف، منابع تنوع زیستی در جهان روبه کاهش است. در اصطلاح تنوع زیستی به سرمایه بیولوژیکی موجود در یک منطقه و به ویژه به تفاوت بین موجودات زنده در سطوح مختلف سازمان بیولوژیکی از جمله ژن، گونه و اکوسیستم گفته می‌شود. کنوانسیون تنوع زیستی ، تنوع زیستی را به عنوان تغییرپذیری موجودات زنده در همه منابع از جمله خشکی، دریایی و سایر اکوسیستم‌های آبی و جوامع بوم شناختی تعریف می‌کند. تنوع زیستی شامل ارزش‌های متعددی است به طوری که برای تولید غذا و نیز برای حفظ پایه‌های بوم شناختی مورد نیاز برای حفظ معیشت انسان ها حیاتی است. از طرفی دیگر، توسعه پایدار، توسعه‌ای است که نیازهای نسل فعلی را بدون به خطر انداختن توانایی نسل‌های آینده برای رفع نیازهایشان برآورده کند. در نتیجه این مهم تاثیر تصمیمات فعلی بر نسل‌های آینده را نیز در بر می‌گیرد. سه هدف توسعه پایدار شناسایی شده است که عبارتند از: 1- رفاه اقتصادی 2- توسعه اجتماعی و انسانی 3- پایداری و تجدید نسل محیط زیست به منظور برقراری نظم نوین جهانی، توسعه پایدار به ادغام توسعه اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی گفته می‌شود که به عنوان پایه‌های متقابل وابسته به هم تقویت می‌شوند و در سطح محلی، ملی، منطقه‌ای و جهانی عمل می‌کنند. ریشه کنی فقر و تغییرات در الگوهای ناپایدار تولید و مصرف، حفاظت و مدیریت منابع طبیعی و توسعه اقتصادی و اجتماعی به عنوان اهداف دائمی و دست یافتنی و نیازهای ضروری برای توسعه پایدار ذکر شده‌اند.
در مورد توسعه پایدار ، شاخصه‌ها و حوزه‌های کارکرد آن، تا کنون مطالب بسیار مفیدی منتشر شده است، اما بنظر می‌رسد مسئله چگونگی تحقق این تفکرات بویژه نقش سازمان‌های مردم نهاد در این میان، باید مورد توجه ...
بیشتر
در مورد توسعه پایدار ، شاخصه‌ها و حوزه‌های کارکرد آن، تا کنون مطالب بسیار مفیدی منتشر شده است، اما بنظر می‌رسد مسئله چگونگی تحقق این تفکرات بویژه نقش سازمان‌های مردم نهاد در این میان، باید مورد توجه بیشتری قرار گیرد . توسعه پایدار محل تلاقی و هماهنگی جامعه، اقتصاد و محیط زیست است. بنابراین چهار شاخص اصلی آن عبارتند از : پایداری در منایع طبیعی، پایداری اقتصادی، پایداری اجتماعی و پایداری سیاسی.
جوامع انسانی در طول حیات این کره خاکی از خدمات طبیعی آن بهره‌مند شده است. آب، غذا، گیاهان دارویی، محصولات جنگلی تجاری و غیر تجاری، تهیه علوفه برای دام‌ها و غیره از جمله موارد عمدهای هستند که می‌توان ...
بیشتر
جوامع انسانی در طول حیات این کره خاکی از خدمات طبیعی آن بهره‌مند شده است. آب، غذا، گیاهان دارویی، محصولات جنگلی تجاری و غیر تجاری، تهیه علوفه برای دام‌ها و غیره از جمله موارد عمدهای هستند که می‌توان به آنها اشاره نمود. موارد مطرح شده در واقع محدودهای از کالاهای ضروری هستند که برای تامین نیازهای اساسی و حفظ بقای انسان به وسیله طبیعت تامین میشده است. به این مزایا و منابعی که انسان در طول دوره حیات خود از زمین بهره می‌برد خدمات اکوسیستم میگویند.
در واقع در تعاریف بیان شده برای خدمات اکوسستم بخش مشترکی وجود دارد که به استفاده بشر از منابع موجود در اکوسیستم اشاره می‌کند و بیان می‌کند که طبیعت به میزان زیادی برای انسان‌ها ارزشمند است. از طرفی بر این مسئله بایستی واقف بود که تمامی اجزای یک اکوسیستم به هم مرتبط بوده و تشکیل یک زنجیره را می‌دهند. در واقع در یک اکوسیستم هرم‌هایی وجود دارد که روابط بین اجزای اکوسیستم را به خوبی نشان می‌دهد. لذا اگر انسان‌ها خواهان استفاده پایدار از منابع و مزیت‌های یک اکوسیستم هستند بایستی برای حفاظت آن از تمام اجزای آن اکوسیستم محافظت نمایند. به طوری که دستکاری، تخریب و یا از بین بردن و یا آسیب زدن به یک بخش جزئی از یک اکوسیستم کل آن مجموعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
متعادل ساختن نیاز به توسعه و رشد در مقابل نیاز به طبیعت و محیط زیست ضمن اینکه نیازهای نسل کنونی بدون در خطر قرار گرفتن نیازها و آرزوهای نسل‌های آینده، برآورده شود را توسعه پایدار می‌نامند. توسعه‌ای ...
بیشتر
متعادل ساختن نیاز به توسعه و رشد در مقابل نیاز به طبیعت و محیط زیست ضمن اینکه نیازهای نسل کنونی بدون در خطر قرار گرفتن نیازها و آرزوهای نسل‌های آینده، برآورده شود را توسعه پایدار می‌نامند. توسعه‌ای که تضمین دهد استفاده از منابع و محیط زیست در زمان کنونی هیچ آسیبی به دورنمای استفاده‌ی نسل آینده وارد نمی‌سازد. این لغت به معنای دستیابی به توسعه اقتصادی و اجتماعی در مسیری است که منابع طبیعی یک کشور را تهی نکند به گونه‌ای که در بلندمدت منابع نگهداری شوند، محیط زیست محافظت شود و تندرستی و رفاه انسان‌ها تضمین گردد. بر اساس نظریه‌ای که در برنامۀ محیطی سازمان ملل متحد تدوین و ارائه گردیده است، مفهوم توسعۀ پایدار دربرگیرنده جنبه‌های زیر می‌باشد: کمک به تهی‌دستان، زیرا برای آنها راهی جز تخریب محیط زیست باقی نمی‌ماند توجه به تفکر خودی در قالب محدودیت‌های منابع طبیعی توجه به تاثیرگذار بودن توسعه با به کارگیری ویژگی‌های اقتصادی و غیرسنتی در نظر گرفتن موضوعات مهم فناوری، بهداشت و مسکن مناسب برای همه اقشار درک واقعیتی مبنی بر نیاز به انگیزة مردم محوری توسعه پایدار رویکردی جهت تامین نیازهای اساسی، بهبود سطح زندگی، اداره بهتر اکوسیستم‌ها و آینده امن دارد؛ پایداری در ابعاد مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، زیست‌محیطی، کالبدی و ... مستلزم به کارگیری سیستم مدیریتی کارآمد با قدرت کافی برای رسیدن به اهداف ذکر شده است. با تغییر یافتن اصطلاح توسعه از کلاسیک به نوین، توسعه پایدار و از جمله آن مسائل زیست محیطی تبدیل به ارکان اصلی توسعه گردیده که در این بین روند رو به رشد آگاهی مردم جامعه نسبت به مهم بودن مسائل زیست محیطی در قالب توسعه پایدار در جهان دارای ضریب اهمیت بالایی می‌باشد. رعایت اصول توسعه پایدار و حفظ تنوع زیستی و یا به عبارتی حفظ طبیعت وگسترش فرهنگ آن، معیار‌های اساسی و مهم برای ارزیابی رشد جوامع می‌باشند. مؤثرترین گام در جهت حفظ محیط زیست، ارزیابی رفتار و عملکرد مردم در رسیدن به اصول اولیه زندگی پایدار می‌باشد. مردم باید رفتار خود را در برخورد با محیط زیست طوری ارزیابی کنند تا به منش ثابت واصول همزیستی با طبیعت دست یابند بنابراین برای دست یافتن به توسعه‌ای پایدار یعنی توسعه‌ای با حفظ ارزش‌های زیست محیطی، تغییر در فرهنگ زیستی آموزش محیط زیست می تواند تأثیر قابل ملاحظه‌ای در تقویت فرهنگ زیست محیطی و رسیدن به اهداف توسعه پایدار را دارا باشد بنابراین برای دست‌یافتن به توسعه‌ای پایدار یعنی توسعه‌ای با حفظ ارزش‌های زیست محیطی، باید به تغییر در فرهنگ زیستی جوامع پرداخت تا مردم تشکیل دهنده جوامع، منش خود را با پایداری و پویائی طبیعت مورد مطابقت قرار دهند.
زمین همیشه تغییرات شیمیایی بسیاری را در سطح خود تجربه کرده است، ولی همه این تغییرات متناسب با تغییرات تکاملی و نسبتا آرام اتفاق افتاده‌اند. با ظهور انقلاب صنعتی و افزایش جمعیت بشر، تغییرات محیط زیستی ...
بیشتر
زمین همیشه تغییرات شیمیایی بسیاری را در سطح خود تجربه کرده است، ولی همه این تغییرات متناسب با تغییرات تکاملی و نسبتا آرام اتفاق افتاده‌اند. با ظهور انقلاب صنعتی و افزایش جمعیت بشر، تغییرات محیط زیستی با سرعت بیشتری پیش رفتند. فعالیتهای انسان، بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی، مواد شیمیایی، سوختهای فسیلی و ... دلایلی بر وقوع این تغییرات با سرعت زیاد هستند.گازهای کربن دی اکسید، متان و نیتروژن اتمسفر که برای هزار سال درصد نسبتا ثابتی داشتند، در حال حاضر سالانه به میزان 1% در اتمسفر افزایش مییابند.
این تغییرات انسان را به این اندیشه وادار نمود که راجع به پیچیدگی روابط بین فعالیتهای خود و اثراتش بر محیط زیست فکر کند و از مسئولیتهای خود آگاهی پیدا کرد. درنهایت رشد این توجهات باعث ایجاد مفهوم پایداری شد و در اهداف فراگیر توسعه پدیدار گشت.
