نوع مقاله : گزارش

نویسنده

• فرشته باقری

گروه محیط زیست طبیعی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران

چکیده

در دهه‌های اخیر رویکردهای نوینی برای حفاظت از تنوع‌زیستی با تأکید بر گسترش مناطق تحت حفاظت از طریق زمامداری خصوصی یا مشارکتی شکل گرفته است. این مدل‌ها نخستین بار در سال ۱۹۷۷ در قالب ذخیره‌گاه زیست‌کره و با مدیریت مشارکتی همراه با جوامع محلی معرفی شدند. طبق دستورالعمل‌های IUCN، زمامداری مناطق حفاظت‌شده می‌تواند دولتی، مشارکتی، خصوصی یا مبتنی بر جوامع محلی باشد. در ایران، قرق‌های اختصاصی نزدیک‌ترین معادل به مناطق حفاظت‌شده خصوصی (PPAs) هستند که در قانون شکار و صید سال ۱۳۴۶ تعریف شده‌اند.
قرق‌های اختصاصی به منظور حفاظت از حیات‌وحش و مدیریت پایدار زیستگاه‌ها، تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست به بخش خصوصی واگذار می‌شوند. از اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، مناطقی در استان‌های کرمان، یزد و سمنان به صورت خودجوش شکل گرفته و از سال ۱۳۹۵ به طور رسمی فعالیت خود را آغاز کردند. این مناطق در کنار حفاظت از زیستگاه‌ها، در فعالیت‌هایی نظیر احیای چشمه‌ها، پایش گونه‌های حیات‌وحش، آموزش جوامع محلی و توسعه گردشگری طبیعی مشارکت دارند.
شعار روز جهانی تنوع‌زیستی سال ۲۰۲۴، «بخشی از برنامه باش»، با الهام از چارچوب جهانی تنوع‌زیستی کنفرانس کونمینگ-مونترال، از دولت‌ها، جوامع محلی و افراد می‌خواهد تا برای متوقف کردن روند کاهش تنوع‌زیستی و حفظ این گنجینه ارزشمند، نقش خود را ایفا کنند و در برنامه جهانی حفاظت از تنوع‌زیستی مشارکت داشته باشند.






 

کلیدواژه‌ها

• قرق‌های اختصاصی
• حفاظت از حیات‌وحش
• مدیریت مشارکتی
• مناطق حفاظت‌شده

موضوعات

• تنوع زیستی
• مناطق تحت حفاظت

عنوان مقاله [English]

Private Reserves or Private Protected Areas: General Overview and Definitions

نویسنده [English]

• Fereshteh Bagheri

Department of Natural Environment, Faculty of Natural Resources, University of Tehran

چکیده [English]

In recent decades, new approaches to biodiversity conservation have emerged, emphasizing the expansion of protected areas through private or collaborative governance. These models were first introduced in 1977 under the biosphere reserve framework with community-based management. According to IUCN guidelines, governance of protected areas can be state-led, collaborative, private, or community-based. While state governance dominates (e.g., Iran’s Department of Environment-managed areas), other models, particularly private protected areas (PPAs), remain underutilized.
In Iran, private game reserves are the closest equivalent to PPAs. Defined in the 1967 Hunting and Fishing Law, these reserves are designated for wildlife conservation and sustainable management, entrusted to private entities under the supervision of the Department of Environment. Over the past decade, grassroots initiatives in provinces like Kerman, Yazd, and Semnan have established private game reserves, officially recognized since 2016. These areas actively engage in conservation activities such as habitat restoration, wildlife monitoring, community education, and fostering ecotourism.
The global theme for International Biodiversity Day 2024, "Be Part of the Solution," calls for collective action to halt biodiversity loss. Inspired by the Kunming-Montreal Global Biodiversity Framework, it urges governments, local communities, NGOs, and individuals to take meaningful steps toward reversing biodiversity decline, emphasizing that everyone has a role in conserving this invaluable heritage for future generations.

کلیدواژه‌ها [English]

• Private Reserves
• Wildlife Conservation
• Participatory Management
• Protected Areas